نویسندگان تصادفی و قربانی شدن اخلاق حرفه‌ای در رسانه‌ها

نویسندگان تصادفی و قربانی شدن اخلاق حرفه‌ای در رسانه‌ها

رضا رستمی 
گسترش روزافزون رسانه‌ها و دسترسی آسان همگانی به آنها هر چند در نگاه اول مزیتی غیر قابل انکار است و تأثیرات بسیار مهمی بر حوزه خبر و اطلاع رسانی گذاشته است اما در عمل و در بیشتر مواقع مشاهده می‌شود که باعث بر هم خوردن برخی از نظم و نسق‌های رایج در جامعه و خصوصاً حوزه رسانه به عنوان مرجع افکار عمومی شده است مرجعیتی که طی سال‌های سال زحمت و تلاش و خون دل خوردن بزرگان و اکابر این حوزه حاصل شده است.
کارشناسان این حوزه دو کارکرد مهم و اصلی را برای رسانه تعریف کرده‌اند که از آنها به عنوان آموزش و اطلاع رسانی نام برده می‌شود.
در آموزش‌های کار خبری اساتید همواره تاکید می‌کنند که خبرنگار و نویسنده به هیچ عنوان حق قضاوت در مورد یک خبر را نداشته و تنها مجاز به نقل خبر و رویداد می‌باشد، و اصرار دارند که یک خبرنگار خوب قضاوت نهایی را بر عهده خواننده و افکار عمومی می‌گذارد.
نگاهی گذرا به وضعیت کنونی رسانه‌های جدید (فضای مجازی) در ایران، به خوبی نشان می‌دهد که به واسطه سرعت انتقال و انتشار برخی اخبار و عموماً تحلیل‌ها، هر دو کارکرد اساسی رسانه به شدت تقلیل پیدا کرده و جای خود را به انتقام جویی‌های کودکانه، اخبار غیر واقعی، سوءاستفاده از فضا و امکان مثبت ایجاد شده، تحلیل‌های بسیار نازل و بی مایه، و .... داده است.
وجود نوعی خود بزرگ‌بینی غیر واقعی، اشراف اطلاعاتی کاذب، غرور بادکنکی و ... این روزها بر برخی از نویسندگان در فضای رسانه‌ای جدید حاکم شده که می‌رود تا همه اصول و کارکردهای واقعی و حرفه‌ای در این حوزه را تحت شعاع خود قرار دهد.
مروری کوتاه و گذرا بر کانال‌ها و گروههای مختلف و متعدد تلگرامی نشان می‌دهد در عین حالی که باید آرامش بخش جامعه باشند در فضای کنونی چه مسابقه وحشتناکی برای اعلام کمبودها و گرانی‌ها و ... گذاشته‌اند، و به سان ماشینی بدون ترمز در این بزرگراه که می‌تواند منبع آگاهی بخشی و اطلاع رسانی درست باشد موجبات سلب آرامش و امنیت روانی جامعه و خانواده‌ها را فراهم نموده‌اند. 
ذکر این نکته هم لازم است که نگارنده مخالفتی با روند توسعه فضای اطلاع رسانی ندارد که هیچ، بلکه از موافقان جدی آزادی بیان و اطلاع رسانی می‌باشد، اما وضعیت کنونی حاکم بر آن و رعایت نشدن اصول اولیه و بدیهی کار رسانه‌ای است که موجبات نگرانی را فراهم آورده است.
یکی از اساتید برجسته جامعه شناسی در استان چند سال پیش در یک بررسی و دسته بندی افراد فعال در حوزه رسانه با انجام کاری تحقیقاتی دسته بندی جالبی اعلام کرده بود که یکی از آنها وجود خبرنگاران تصادفی بود و در شرح وضعیت آنها گفته بود که اینان افرادی هستند که از سر بیکاری و تفنن وارد این حوزه شده و در عمل تعهد چندانی به کار و حرفه خود ندارند و پیش بینی کرده بود که حتماً موجب و باعث بروز مشکلات عدیده‌ای در این حوزه خواهند شد.
و امروز ... شوربختانه مشاهده می‌شود که پیش بینی آن جامعه شناس رنگ واقعیت به خود گرفته و وجود و افزایش به اصطلاح روزنامه‌نگاران تصادفی که کمترین چارچوب کار در رسانه را رعایت نمی‌کنند به یک آسیب بنیان برانداز تبدیل شده است هر چند در آغاز و ادامه این بازی رد پای برخی افراد .... را نیز می‌توان مشاهده نمود .
پایمال نمودن اصول ابتدایی اخلاقی، رعایت نکردن بدیهیات در نگارش مطالب، عدم توجه به منافع عمومی، پاسخگو نبودن در مقابل مطالب کذب و واهی، عدم شناخت کافی از کارکرد اصلی رسانه، قضاوت کردن افراد و اخبار با دادن اطلاعات نادرست، مقاومت در برابر واقعیات و عدم پذیرش حقیقت، و ... توسط این افراد، این روزها به شدت اعتماد افکار عمومی به رسانه‌ها را کاهش داده و جایگاه آنها را متزلزل نموده است.
نگارنده بر این باور است که دستگاه‌ها و ادارات دولتی طی سال‌های اخیر در رشد و نمو نویسندگان تصادفی‌ای که این روزها میدان‌دار وضعیت کنونی شده‌اند نقشی اساسی را بازی کرده‌اند و امروز باید نتیجه رفتارهای گذشته خود را نیز بپردازند (مسئله‌ای که بارها و بارها تذکر داده شده بود) .
این نوع از مدیران از ترس میزان تاثیرگذاری و تعداد مخاطبان این فضا و البته سکوت سوال برانگیز قانون در تعریف و جایگاه فضای مجازی و نوع پاسخگویی آنان و نیز عدم شمولیت قانون مطبوعات درباره تخلفات احتمالی آنان ناخواسته وارد بازی‌ای شدند که خروج از آن شاید دیگر در اختیار آنان نباشد.
ذکر این پارادوکس عجیب هم خالی از لطف نیست که به واسطه ممنوعیت فعالیت دستگاه‌های دولتی در فضای مجازی فیلتر شده!!! کنونی، عملاً امکان پاسخگویی را از آنان نیز سلب نموده که خود به طنزی تلخ تبدیل شده است.
اما نگرانی اصلی که همچنان باقی خواهد ماند قربانی شدن اخلاق و نگاه حرفه‌ای برای آموزش همگانی و اطلاع رسانی در رسانه است که باید برای آن چاره‌ای جدی اندیشیده شود تا هر کس سر جای خود قرار گرفته و کار خود را انجام بدهد.